Verschillen voor "Aanbevelingen implementatie vrije schoolboeken"

Deze lijst is afkomstig uit de eerdere presentatie aan de Tweede Kamer en moet aangevuld worden

TableOfContents([maxdepth])

Licenties

De vrijheden van een vrij schoolboek kunnen alleen gegarandeerd worden middels de licentie. Strikt genomen zijn er twee geschikte licentievormen:

• 'GFDL' of 'GNU Free Documentation License'
• 'CC By SA' of 'Creative Commons' Naamsvermelding ('Attribution', 'By') en gelijk delen ('Share Alike' of 'SA')

Bij voorkeur worden beide licentievormen toegepast om alles zoveel mogelijk compatibel te houden, Wikipedia gebruikt bijvoorbeeld alleen GFDL waardoor vrije schoolboekinformatie met een dubbele licentie wel in Wikipedia opgenomen kunnen worden.

Misvattingen

In de praktijk is er nogal wat misvatting over met name alle CC-varianten en worden ook andere varianten gebruikt die beperkingen opleggen zoals de 'NC' of 'Non Commercial' clausule bij de CC By NC SA-licentie. Dit maakt een schoolboek nietvrij (al kan de broncode nog wel ingezien worden en is het dus nog wel 'open'). Auteurs zijn enerzijds bang dat uitgevers misbruik maken indien de NC clausule er niet in staat en anderzijds zijn ze bang dat hun inkomstenbron wegvalt. Enkele punten ter overweging:

• De NC-clausule werkt discriminerend, sluit (waardevolle) partijen uit en maakt de werken bijvoorbeeld ongeschikt voor gebruik bij private scholen
• Misbruik van uitgevers is door de CC By SA al onmogelijk gemaakt: een uitgever die aan de haal denkt te gaan met een vrij boek komt bedrogen uit want de licentie verplicht hem om alles wat hij toevoegt aan illustraties, enz. ook beschikbaar te maken (Share Alike). De NC-clausule is dus zinloos en remt zelfs de ontwikkeling.
• In termen van handel is er niets op tegen dat een auteur betaald wordt voor zijn arbeid (dit zou ook verkapt kunnen door schooluren in te roosteren voor het schrijven). De arbeid kan betaald worden en je verdient dus niet nogmaals door schaarste te creëren in het proces van publicatie (zoals met standaard auteursrecht). Wel kun je verdienen door papieren versies te verkopen, eventueel in combinatie met het kweken van sympathie van de markt ("koop onze boeken, wij gebruiken de winst om verder te ontwikkelen").

Publiek domein

Een ander punt met raakvlakken zijn de data die de overheid zelf genereert. Die zin vaak geschikt voor opname in vrije schoolboeken, denk bijvoorbeeld aan cartografische informatie. Publiceer overheidsmateriaal - betaald met geld van de burger - standaard in het publieke domein (net als [http://www.nasa.gov/multimedia/imagegallery/ NASA-foto's] en [https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/ CIA-factbook]) zodat het maximaal herbruikbaar is. Kort door de bocht kan gezegd worden dat het publieke domein rechtenvrij is. Die informatie kan daardoor dus opgenomen worden in de boeken en sluit dan aan op de licentievorm van vrije boeken: het voordeel van 'Share Alike' is groeiende kennis door kennis delen.

FLA

Wetgeving verandert maar de licentie die toegekend is niet. Dat kan op termijn problemen opleveren. Het is te overwegen om een vertrouwenspersoon zoals de Free Software Foundation de rechten te schenken zodat zij indien gewenst de rechten kunnen veranderen waarbij het karakter van vrije informatie gewaarborgd blijft. Het gaat dan om een 'FLA' of 'Fiduciary License Agreement'.

Samenvatting

• Ga uitsluitend voor vrije schoolboeken met zowel een GFDL en CC By SA-licentie
• Definieer vrije schoolboeken ondubbelzinnig
• Publiceer overheidsmateriaal standaard in het publieke domein
• Overweeg een 'Fiduciary License Agreement' als eis

Obstakels opruimen

De opstakels om vrije schoolboeken te maken zijn in volgorde van belang:

• Aspirant schrijvers zijn niet georganiseerd
  • Campagnes op scholen
  • Organiseer leerkrachten, leerlingen (onderschat ze niet) en ouders
  • Structureer per vakgroep(project)
• Er is geen ontwikkelportaal
  • Een ontwikkelportaal (recht toe recht aan) is nodig
  • Ad Hoc-publicatie van werken in ODF en andere transparante formaten: ook prima!
  • Transparant dus niet Word, Indesign, etc.

Do's

• Zorg voor goede invulling 'Gemengde Werkgroep Vrije Leermiddelen'
• Verzin een constructie waarbij leerkrachten een deel van hun uren waarin ze niet lesgeven kunnen besteden aan vrije schoolboeken bijvoorbeeld
• Zorg dat er een (liefst vrijwilligers-) organisatie is die - gesteund met een beperkt budget - zaken als hosting, programmeren en bemiddeling bij drukken regelt voor gemeenschapgedreven projecten als vrije schoolboeken

Don'ts

• Ben niet te scheutig met belastinggeld, met weinig kan veel!
• Omzeil gevestigde orde
• Bied weerstand tegen klagende lobbyisten (uitgevers, valse concurrentie, blabla)